Φ. Κούβελα *: Καμιά γυναίκα και κανένα κορίτσι δεν πρέπει να φοβάται για την ζωή του γι αυτό που είναι

Τιμώντας και φέτος την 25η Νοέμβρη Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψή της Βίας κατά των Γυναικών διαπιστώνουμε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, εξακολουθεί 1 στις 3 γυναίκες να βιώνει σωματική η και σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια της ζωής της, ενώ οι γυναικοκτονίες, η χειρότερη μορφή βίας αυξάνονται. Στην Ελλάδα μέσα στο 2025, έγιναν 13 γυναικοκτονίες (ενώ 15 το 2024).
Ενώ, επιβεβαιώνουμε ότι η βία που ασκείται σε γυναίκες από τους συντρόφους ή στενούς συγγενείς, ή σε μεγάλες ηλικιακά γυναίκες από συζύγους, γιούς ή ακόμα και εγγονούς, αποτελεί μείζον κοινωνικό πρόβλημα και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών που υπερβαίνει τα οικονομικά, κοινωνικά και εθνικά σύνορα. Έχει άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών, των παιδιών, των οικογενειών και των κοινωνιών.
Η έμφυλη βία έχει τις ρίζες της στις ανισότητες των φύλων και τις διαιωνίζει. Τα συγκλονίστηκα νούμερα των περιστατικών πολύμορφων βίαιων συμπεριφορών απέναντι σε γυναίκες και θηλυκότητες καθώς και των γυναικοκτονιών, αποτελούν μια έντονη υπενθύμιση της κλίμακας της ανισότητας των φύλων και των διακρίσεων κατά των γυναικών.
Σήμερα, 30 χρόνια προόδου και επιτευγμάτων από την ιστορική διάσκεψή των Ηνωμένων Εθνών στο Πεκίνο, που μεταμόρφωσε τα δικαιώματα των γυναικών και επιβεβαίωσε αυτά τα δικαιώματα ως ανθρώπινα δικαιώματα, έχουμε υποχώρηση και επίθεση σε αρκετά από αυτά.
Ενώ, οι γυναίκες και τα κορίτσια έχουν ξεπεράσει εμπόδια, έχουν αψηφήσει στερεότυπα και έχουν διεκδικήσει τη θέση που τους αξίζει, πανάρχαιες φρικαλεότητες, όπως η βία, οι διακρίσεις και η οικονομική ανισότητα – εξακολουθούν να μαστίζουν τις κοινωνίες, ενώ νεότερες απειλές όπως οι προκατειλημμένοι αλγόριθμοι, προγραμματίζουν ανισότητες σε διαδικτυακούς χώρους ανοίγοντας νέους χώρους παρενόχλησης και κακοποίησης. Σήμερα, μία στις δέκα γυναίκες βιώνει κυβερνοβία. (στοιχεία EIGE)
Αντί να ενσωματώνεται η ισότητα στα δικαιώματα, βλέπουμε την ενσωμάτωση του μισογυνισμού.
Η πατριαρχία που βασίζεται στην αρχή της αντρικής κυριαρχίας επί των γυναικών, διαθέτει ακόμα και σήμερα, ισχυρή ιδεολογία, μηχανισμούς και πρακτικές, προκειμένου να εξηγήσει και να δικαιολογήσει αυτή την κυριαρχία και να την αποδώσει σε εγγενείς φυσικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ακόμη και αν δεν ορίζεται ρητά από τα συντάγματα και τους νόμους, οι περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες εξακολουθούν να είναι, στην πράξη, πατριαρχικές. Ιδιαίτερα αυτό εντείνεται όπου πλήττεται η Δημοκρατία, εκεί που κυριαρχούν ακροδεξιές αντιλήψεις και κυβερνήσεις.
Ο κακοποιητής είναι ο άντρας της διπλανής πόρτας και δεν είναι απαραίτητα ψυχολογικά άρρωστος. Δεν παίζει ρόλο η οικονομική του κατάσταση , η ηλικία, η φυλή, η θρησκεία… Έχει ενστερνιστεί την ιδεολογία της πατριαρχίας περί ανωτερότητας του έναντι της γυναίκας, την οποία υποτιμάει, θεωρεί ότι είναι κτήμα του, θέλει να την εξουσιάζει και για αυτό το λόγο μπορεί να ασκεί βία επάνω της, μέχρι και να τη σκοτώσει, κυρίως αν αυτή θελήσει να ακολουθήσει ένα δικό της δρόμο στη ζωή της χωρίς αυτόν.
Είτε on line είτε εκτός σύνδεσης διαδικτύου: Δεν υπάρχει ΠΟΤΕ ΚΑΜΙΑ δικαιολογία για τη βία κατά των γυναικών. Καμιά γυναίκα και κανένα κορίτσι δεν πρέπει να φοβάται για την ζωή του για αυτό που είναι.
Η αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, είναι ένας διαρκής αγώνας. Χρειάζεται μια ολιστική παρέμβαση, ουσιαστική πρόληψη και στήριξη των θυμάτων, με στοχευμένες πολιτικές, νέα μέτρα και κυρίως μεγάλη χρηματοδότηση, από την Πολιτεία, την Αυτοδιοίκηση, με την απαραίτητη επαγρύπνηση και ουσιαστική συμμετοχή της Κοινωνίας που να αγκαλιάζουν την κάθε γυναίκα, επιζήσασα βίας, να νοιώθει ασφαλής, να μιλάει και εν τέλει να καταγγέλλει τον κακοποιητή της .
Όλοι και όλες έχουν τον δικό τους ρόλο να διαδραματίσουν. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να ενισχύσουν τους νόμους, τα μέτρα πρόληψης και στήριξης. Η νομική κατοχύρωση του όρου γυναικοκτονία πρέπει να γίνει επιτέλους πράξη όπως ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και πρόσφατα στην Ιταλία. Οι πλατφόρμες μπορούν να επιβάλουν πραγματική προστασία. Οι Περιφέρεις και οι Δήμοι μπορούν να σταθούν στο πλευρό των θυμάτων με τη δημιουργία Δομών σε κάθε Δήμο. Και ο καθένας και η κάθε μία από εμάς, μπορεί να αντιμετωπίσει επιβλαβείς συμπεριφορές όπου κι αν τις βλέπουμε.
Δεν ξεκινάμε από την αρχή. Όμως, είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται όσα μέτρα έχουν ήδη θεσμοθετηθεί ή νομοθετηθεί. (Σύμβαση Κωνσταντινούπολης, Δίκτυο Δομών, Τμήματα ενδοοικογενειακής βίας στα αστυνομικά Τμήματα κ. λ .π).
Η συνθήκη-σταθμός για το Συμβούλιο της Ευρώπης, με στόχο να θέσει τέλος στη βία κατά των γυναικών και στην ενδοοικογενειακή βία, δέχεται πλήγματα. Υπάρχει μία τάση εξόδου από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. (αποχώρησε η Τουρκία, ετοιμάζεται η Λετονία, το επεδίωξε η Πολωνία.)
Στην Ελλάδα, όταν ήμουν υπεύθυνη Γενική Γραμματέας, την επικυρώσαμε με το ν.4531/2018 και μαζί με το ν.2604/2019 για την Ουσιαστική Ισότητα των Φίλων που ψηφίσαμε στη συνέχεια, αποτελούν σοβαρές παρακαταθήκες στη υπόθεση της έμφυλης ισότητας. Όμως δεν εφαρμόζονται συνολικά.
Η Έκθεση αξιολόγησης της GREVIO για τη χώρα μας, το Νοέμβριο του 2023, ήταν καταπέλτης για τα νομοθετικά και άλλα έργα που θέτουν σε εφαρμογή οι διατάξεις της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας. Συνολικά η GREVIO διατύπωσε 71 συστάσεις και προτάσεις που αφορούν στο 77% των άρθρων που εξετάστηκαν.
Επίσης, καταπέλτης για την ελληνική κυβέρνηση ήταν η ετήσια έκθεση του Human Rights Watch (Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) για την κατάσταση στην Ελλάδα το 2023 όπου επισημαίνει ότι, «η Ελλάδα κατέγραψε την υψηλότερη ετήσια αύξηση σε αναφερθείσες γυναικοκτονίες, μεταξύ 20 ευρωπαϊκών χωρών, κατά την διάρκεια της πανδημίας, με αύξηση 187,5%, μέσα σε ένα μόνο έτος, από το 2020 έως το 2021».
Απέναντι στο πρόβλημα πρέπει την ευαισθησία μας να την κάνουμε δράση και αγώνα καθημερινό. Αγώνα πρώτα και κύρια, κατά της πατριαρχίας και υπέρ της ισότητας των φύλων. Αγώνα για την ορατότητα και την ίση παρουσία των γυναικών παντού στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή. Μέχρι την πλήρη απελευθέρωση των γυναικών. Μόνο τότε, μπορεί να σταματήσει το φαινόμενο της έμφυλης βίας αφού θα έχει εκλείψει η συνθήκη που το γεννάει και το ανατροφοδοτεί.
Όμως ως τότε, καμία ΑΝΟΧΗ απέναντι στην έμφυλη βία. Καμιά γυναίκα να μη μένει και να μην αισθάνεται ποτέ ΜΟΝΗ.
• Φωτεινή Κούβελα , επικεφαλής «ΠΑΛΑΙΟ ΦΑΛΗΡΟ ΑΛΛΛΑΓΗ», Πρώην Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων